نوروز ۱۴۰۱ آغاز برگی نو از قرن جدید در تقویم خورشیدی است. الهه می گوید: نوروز فراگیرترین نماد فرهنگی است که همه ایرانی‌ها آن را در چمدان خود گذاشته و به این طرف آب آورده اند.

هانیه خاکپور

نوروز ۱۴۰۱ آغاز برگی نو از قرن جدید در تقویم خورشیدی است. الهه می گوید: نوروز فراگیرترین نماد فرهنگی است که همه ایرانی‌ها آن را در چمدان خود گذاشته و به این طرف آب آورده اند.

دوشنبه، یکم فروردین و ۲۱ مارس ۲۰۲۲ میلادی، روز، نو و سال، تحویل و طبیعت، بهار می شود. با نوروز ۱۴۰۱، نه فقط سال جدید بلکه قرن جدید آغاز می شود و تقویم خورشیدی وارد پانزدهمین سده خود می شود. نوروز ۳۰۰۰ ساله که دیگر منحصر به مرزهای جغرافیایی و دینی و نژادی نیست، هویت تاریخی مشترک و دسته جمعی ۳۰۰ میلیون نفری است که بر اساس اعلام یونسکو در سراسر جهان، این جشن باستانی را به سرور می نشینند و به همین دلیل، سازمان ملل متحد نیز ۲۱ مارس را به نام "روز بین المللی نوروز" در تقویم جهانی نامگذاری کرده است.

اگرچه خاستگاه نوروز، ایران باستان بوده اما امروزه برگزاری جشن نوروزی به ایرانی ها محدود نمی شود و کشورهایی که در حوزه تمدنی ایران باستان بوده اند، همچنان به بزرگداشت مراسم نوروز اهمیت می دهند. سازمان ملل به نام ایران، افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، هند، عراق، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان به عنوان کشورهایی اشاره می کند که برای ثبت نوروز در زمره میراث فرهنگی ناملموس بشریت در سال ۲۰۰۹ تلاش کردند.

الهه از ایرانیان ساکن گلاسکو میگوید: "برگزاری مراسم نوروز در اینجا به روحیه افراد بستگی دارد. مثلا در میان دوستان من کسانی هستند که اگرچه والدین آنها ایرانی هستند ولی خودشان در اینجا به دنیا آمده اند، با این حال حتی بیشتر از من به نوروز اهمیت می دهند.

علاوه بر ایرانی ها، افغان ها و کردها هم که جامعه نسبتا بزرگی در گلاسکو هستند، مراسم نوروز را برگزار می کنند؛ اما به سبک و سیاق خود. در میان مهاجران سایر کشورها هم گاهی دیده می شود به صورت انفرادی به برگزاری مراسم نوروز اهمیت می دهند."

نوروز یکی از ارکان هویتی ایرانی ها

به تازگی و در ابتدای ماه مارس امسال نیز شورای شهر واشنگتن، پایتخت ایالات متحده امریکا، نوروز را به عنوان یک ''رویداد فرهنگی و تاریخی'' به رسمیت شناخت که به وسیله پیروان همه ادیان از جمله مسلمان‌ها، مسیحیان، زرتشتی‌ها، بهاییان، کلیمیان و حتی افراد بی‌دین جشن گرفته می شود و به نژاد و قومیت خاصی ربط ندارد.

پاس دارندگان نوروز از جمله ایرانیان، آن را به مرزهای سرزمینی خود محدود نمی کنند چرا که فارغ از جغرافیا، نوروز یکی از ارکان هویتی ایرانی هاست. همچنانکه دکتر احسان یارشاطر، موسس فقید دانشنامه ایرانیکا، نوروز را به علت «هاله تداعی‌های تاریخی‌اش»، «زیباترین و دوست داشتنی ترین جشن در میان ایرانیان» میداند. ایرانی ها به هر کشوری که مهاجرت کرده اند، فرهنگ بزرگداشت نوروز را با خود به همراه برده اند. همچنانکه ۴۰۰ هزار ایرانی ساکن در بریتانیا که قریب به شش هزار نفر آنها در اسکاتلند زندگی می کنند، با جشن های بزرگ و کوچک، عمومی و خودمانی، به تنهایی یا در کنار دوستان و خانواده، در نخستین روز فروردین هر سال، حس و حالی دیگر دارند؛ حسی از جنس "روزی نو، روزگاری نو".

الهه می گوید: " نوروز یک جشن ملی و فرهنگی است. محدود به جغرافیای نیست. همه ما با آن خاطره داریم. نوروز فراگیرترین نماد فرهنگی بوده است که در چمدان همه ایرانی‌ها به این طرف آب آمده است."

در گلاسکو به دنبال هفت سین

شهر گلاسکو در بریتانیا نیز که به عنوان یکی از شهرهای پرتنوع از نظر میزبانی از مهاجران کشورهای مختلف شناخته می شود، هر ساله شاهد برگزاری نوروز بوده است. جامعه ایرانیان ساکن در این شهر، با نیم نگاهی به تقویم ایرانی، در اسفند ماه به تکاپوی برگزاری مراسم جشن سال تحویل می افتند، به دنبال سبزه انداختن هستند و احتمالا با خود مرور می کنند که چند "سین" برای سفره هفت سین شان دارند. آنها هر سال به مناسبت نوروز مراسمی برگزار می کنند و دور هم جمع می شوند.

الهه که ۹ سال در گلاسکو زندگی می کند، درباره تجربه نوروز خود در این سالها می گوید: "سالهای اول، حس نوروز برایم شبیه به قبل و زمانی که ایران بودم، نبود. من پر از هیجان بودم ولی مردم این شهر این حس را نداشتند. نه شور و شوق خرید میدیدم، نه اشتیاقی برای خانه تکانی یا سبز کردن سبزه. هیچ کدام از آنها اینجا معنایی نداشت. در حالی که همه اینها بخش بزرگی از نوروز بود و ما را قدم به قدم به استقبال نوروز می برد. با این حال من تصمیم گرفتم خودم این حس را ایجاد کنم و به آن شور و هیجان بدهم. پس هر سال سفره هفت سین چیدم و خلاقیت به خرج دادم."

سال ببر، سال هیجان طلبی و ماجراجویی

از مشهورترین مراسم نوروزی ایرانیان، گستردن سفره هفت سین است. سبزه نماد نوزایی و شادابی، سمنو نماد برکت و فراوانی، سماق نماد صبر و بردباری، سنجد نماد گرایش به عقل، سیب نماد زیبایی و سلامتی، سرکه نماد جاودانگی و سیر نماد تندرستی و سلامت.

الهه با خوشحالی می گوید: "تمام دوستان و همکارانم، هیجان رسیدن نوروز را در صورتم می‌بینند. من همکارانم را هر سال برای سال تحویل دعوت می‌کنم."

همچنین نشان سال ۱۴۰۱ به سیاق گاهشماری حیوانی، ببر است؛ ببر پیشرو و بی باک، ببر طغیان گر و مقتدر، ببر هیجان طلب و ماجراجو، ببری که شعار پویایی می دهد. این گاهشماری اگرچه در آیین سنتی ایرانیان نبوده، اما چند سالی است که مورد توجه قرار می گیرد.